Węzeł

10 maja 2015 roku w kościele św. Krzyża w Warszawie w czasie uroczystej ceremonii dyrektor Muzeum Lwowa i Kresów oraz Prezes Fundacji Lwów i Kresy Południowo-Wschodnie, pani Aleksandra Biniszewska otrzymała Order św. Stanisława przyznawany za patriotyzm i działalność społeczną. Ordery otrzymały najbardziej zasłużone osoby z racji swojej działalności naukowej, kulturowej, artystycznej, społecznej i charytatywnej.

Order Świętego Stanisława został ustanowiony 7 maja 1765 roku przez króla Stanisława Augusta Poniatowskiego, w celu nagradzania osób odznaczających się cnotą pobożności i zasłużonych dla ojczyzny. Na awersie zawierał wizerunek Świętego Stanisława, Biskupa i Męczennika, a na rewersie monogram królewski oraz dewizę „Praemiando Incitat” („Nagradzając Zachęca”). Nabożeństwa połączone z ceremonią nadawania tego orderu odbywały się w Kościele Świętego Krzyża, który w drugiej połowie XVIII wieku uzyskał szczególne znaczenie w życiu religijnym i politycznym Warszawy.

Pierwszy raz uroczystość nadania Orderu Świętego Stanisława odbyła się w Kościele Świętego Krzyża 8 maja 1765 roku. Król mianował wtedy 20 kawalerów. Kazanie wygłosił ówczesny Wizytator Polskiej Prowincji Zgromadzenia -€“ wybitny misjonarz - Ks. Piotr Śliwicki CM. Podczas śpiewania „Te Deum laudamus” rozległa się salwa armatnia. Osoby odznaczone tym orderem były zobowiązane do złożenia specjalnego datku na rzecz Szpitala Dzieciątka Jezus, czy inne cele dobroczynne. Podczas uroczystości nadania Orderu Świętego Stanisława, w 1776 roku, kazanie wygłosił Ks. Hugo Kołłątaj, a w 1789 roku Ks. Jan Paweł Woronicz, poeta, późniejszy arcybiskup warszawski.

Ostatnia w dobie I Rzeczpospolitej uroczystość orderowa odbyła się w 1793 roku. W czasach Księstwa Warszawskiego wskrzeszono Order, ale już bez ceremoniału kościelnego. Po latach przerwy – 8 maja 1830 roku, w Kościele Świętego Krzyża, odbyła się znowu uroczystość nadania tego Orderu, z pełnym ceremoniałem; kreowano wtedy 102 kawalerów. Jak się okazało, niestety, po tej uroczystości, na podobną sprawowaną jak kiedyś, w Kościele Świętego Krzyża, trzeba było czekać 180 lat. Odbyła sie ona w ubiegłym roku (w niedzielę 11 maja 2014 roku).

Opis uroczystości odbytej w dniu 8 maja 1765 r. podała ówczesna prasa. W,,Wiadomościach Warszawskich" Nr 38 z 11 maja doniesiono, że " J. K. Mć kładąc na każdego Kawalera Order, to jest: Krzyż na wstędze ponsowej z białemi brzegami, na którym Krzyżu z jednej strony Św. Stanisław odmalowany, na drugiej Imię Najjaśniejszego Pana, tudzież oddawszy mu Gwiazdę w rękę na której napis ten: Praemiando incitat znajduje się, passerował go dobytą Szpadą w obydwa dotknąwszy ramienia i w twarz każdego pocałował, Kawaler zaś w rękę Najjaśniejszego Pana...".

Artykuł nr 1 Konstytucji Orderu Świętego Stanisława mówi:

"Order Świętego Stanisława jest zorganizowaną społecznością Dam i Kawalerów, zjednoczonych patronatem św. Stanisława BM w służbie Ojczyźnie oraz ludziom potrzebującym różnorakiej pomocy i wsparcia. Jako znak zaszczytny jest formą indywidualnego uhonorowania szczególnych zasług cywilnych bądź wojskowych, natomiast jako zrzeszenie osób działa w interesie narodu i państwa polskiego, kontynuując tradycję i wartości przypisane Orderowi Świętego Stanisława przez króla Stanisława Augusta Poniatowskiego. W dążeniu do realizacji celów i zadań, Order kieruje się etosem rycerskim oraz przestrzega chrześcijańskich pryncypiów, stwarzając równocześnie przestrzeń na zbliżenie do siebie przedstawicieli różnych kultur i narodów. Wejście w sferę Orderu Świętego Stanisława zależy od praktycznych działań i stopnia patriotycznego zaangażowania kandydata w najróżniejszych obszarach ludzkiej aktywności".

W 250. rocznicę powołania Orderu Świętego Stanisława została też założona Federacja Preamiando Incitat, której formuła wzorowana jest na Orderze Św. Stanisława a przy tym odpowiada naszym czasom i nowym wyzwaniom - mówi Andrzej Szkoda, prezydent federacji. - Cele Federacji są nader aktualne, to działalność charytatywna, jej wspieranie, płaszczyzna do współpracy między organizacjami w Polsce i za granicą, wymiana doświadczeń, ochrona ludzi dobrej woli przed osobami wątpliwych zamiarów, a długoterminowo działanie przy ONZ, komisji EU i wpływanie na losy całej ludzkości - dodaje Marcin Kwiatkowski, marszałek federacji.